Το σκάνδαλο Κοσκωτά αποτέλεσε μία από τις πιο ταραχώδεις και καταστροφικές υποθέσεις διαφθοράς στην Ελλάδα, που συγκλόνισε τόσο την πολιτική όσο και την οικονομική ζωή της χώρας στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Το όνομα του επιχειρηματία Γιώργου Κοσκωτά συνδέθηκε με ένα τεράστιο οικονομικό σκάνδαλο, που κατέληξε σε μια σειρά πολιτικών συνεπειών και οδήγησε στην κατάρρευση κυβερνήσεων, ενώ τα γεγονότα εξακολουθούν να αποτελούν σημείο αναφοράς στις συζητήσεις για την πολιτική ηθική και τη διαφθορά στη δημόσια ζωή.
Η άνοδος του Γιώργου Κοσκωτά
Ο Γιώργος Κοσκωτάς, ένας φιλόδοξος επιχειρηματίας με καταγωγή από τη Νέα Υόρκη, έφτασε στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1970 και ξεκίνησε την επαγγελματική του σταδιοδρομία στην Τράπεζα Κρήτης. Με το πέρασμα του χρόνου, κατάφερε να αποκτήσει το 56% των μετοχών της τράπεζας και να γίνει ο πρόεδρός της. Η περίοδος που ακολούθησε τη μεταμόρφωση του Κοσκωτά σε κεντρική φιγούρα της Τράπεζας Κρήτης ήταν γεμάτη οικονομικές αναταραχές και σκοτεινές υποθέσεις, που άρχισαν να αποκαλύπτονται σταδιακά από το 1988.
Παράλληλα, η οικονομική ισχύς που απέκτησε ο Κοσκωτάς τον έφερε σε θέση να επεκταθεί και στον χώρο των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Μέσα σε λίγα χρόνια, ο Κοσκωτάς αγόρασε τον Ολυμπιακό, αλλά και μέσα ενημέρωσης όπως την εφημερίδα Βραδυνή και την Καθημερινή, ενώ προχώρησε και στην ίδρυση του εκδοτικού οίκου Γραμμή Α.Ε. Η επιρροή του στον Τύπο άρχισε να αυξάνεται, με αποτέλεσμα να ενισχύει τη δημόσια εικόνα του και να αναδεικνύεται ως κεντρική μορφή στο επιχειρηματικό και πολιτικό προσκήνιο.
Οι πρώτες υποψίες και η αποκάλυψη
Το 1988 άρχισαν να διατυπώνονται υποψίες για ατασθαλίες στη διαχείριση των κεφαλαίων της Τράπεζας Κρήτης. Ο Κοσκωτάς κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση τεραστίων ποσών από την τράπεζα, ενώ παράλληλα προέκυψαν στοιχεία για αθέμιτες πρακτικές και παράνομες ενέργειες στη λειτουργία της επιχείρησής του. Κατά την έρευνα που ακολούθησε, αποκαλύφθηκε ότι ο Κοσκωτάς είχε υπεξαιρέσει περίπου 33 δισεκατομμύρια δραχμές (περίπου 130 εκατομμύρια δολάρια τότε) από τα κεφάλαια της Τράπεζας Κρήτης, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για προσωπικές και επιχειρηματικές του ανάγκες.
Η έρευνα κατέδειξε ότι ο Κοσκωτάς είχε δημιουργήσει ένα πολύπλοκο σύστημα απόκρυψης των παράνομων δραστηριοτήτων του, χρησιμοποιώντας διάφορες εταιρείες-βιτρίνες και κρυφούς λογαριασμούς στο εξωτερικό. Παράλληλα, εμφανίστηκαν ενδείξεις για στενές σχέσεις του επιχειρηματία με πολιτικά πρόσωπα και κρατικούς αξιωματούχους, γεγονός που έκανε το σκάνδαλο ακόμη πιο σοβαρό.
Οι πολιτικές διαστάσεις του σκανδάλου
Το σκάνδαλο Κοσκωτά δεν αφορούσε μόνο οικονομικές απάτες και διαφθορά στον ιδιωτικό τομέα, αλλά σύντομα απέκτησε και πολιτικές προεκτάσεις. Ο Κοσκωτάς κατηγορήθηκε ότι είχε δωροδοκήσει κρατικούς αξιωματούχους και πολιτικά πρόσωπα για να αποκτήσει εύνοια και προστασία στις επιχειρηματικές του δραστηριότητες. Οι υποψίες αυτές άγγιξαν άμεσα την τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υπό τον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου, με το κεντρικό πρόσωπο των πολιτικών κατηγοριών να είναι ο υπουργός Εξωτερικών και στενός συνεργάτης του Παπανδρέου, Μένιος Κουτσόγιωργας.
Ο Κουτσόγιωργας κατηγορήθηκε ότι είχε λάβει δωροδοκίες από τον Κοσκωτά και ότι είχε συμβάλει στη συγκάλυψη των οικονομικών ατασθαλιών του επιχειρηματία, αξιοποιώντας τη θέση του για να παρακάμπτει δικαστικές και τραπεζικές διαδικασίες. Οι κατηγορίες αυτές δημιούργησαν μια ατμόσφαιρα πολιτικής αστάθειας στη χώρα, καθώς ο πολιτικός κόσμος διχάστηκε γύρω από το σκάνδαλο, ενώ ο λαός εξέφραζε έντονη δυσπιστία απέναντι στους πολιτικούς θεσμούς.
Η διαφυγή και η σύλληψη του Κοσκωτά
Τον Οκτώβριο του 1988, όταν πλέον οι αποκαλύψεις είχαν φτάσει στο ζενίθ και ο Κοσκωτάς βρισκόταν αντιμέτωπος με βαριές κατηγορίες, ο επιχειρηματίας αποφάσισε να διαφύγει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η φυγή του αποτέλεσε ένα νέο σοκ για την κοινή γνώμη, καθώς έδειχνε την αδυναμία των αρχών να τον συλλάβουν εγκαίρως. Ωστόσο, η αμερικανική δικαιοσύνη κινήθηκε γρήγορα, και τον Νοέμβριο του 1988, ο Κοσκωτάς συνελήφθη στη Μασαχουσέτη.
Η σύλληψη του Κοσκωτά από τις αμερικανικές αρχές άνοιξε το δρόμο για την έκδοσή του στην Ελλάδα το 1989, όπου βρέθηκε αντιμέτωπος με κατηγορίες για υπεξαίρεση, απάτη και δωροδοκία. Η δικαστική διαδικασία που ακολούθησε έλαβε ευρεία δημοσιότητα, ενώ ο Κοσκωτάς κατέθεσε κατά την ακροαματική διαδικασία σημαντικά στοιχεία για τις διασυνδέσεις του με πολιτικά πρόσωπα, επιτείνοντας την κρίση στη χώρα.
Η δίκη και οι πολιτικές επιπτώσεις
Η δίκη του Κοσκωτά και των εμπλεκόμενων πολιτικών προσώπων υπήρξε μακρά και δραματική. Ο Μένιος Κουτσόγιωργας υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο κατά τη διάρκεια της δίκης και πέθανε λίγο αργότερα, πριν ολοκληρωθεί η δικαστική διαδικασία εις βάρος του. Η κατάρρευση του Κουτσόγιωργα στο δικαστήριο αποτέλεσε μια από τις πιο δραματικές στιγμές της υπόθεσης.
Η δίκη των εμπλεκομένων, όπως και η εξέλιξη του ίδιου του σκανδάλου, είχε άμεσο πολιτικό αντίκτυπο. Το ΠΑΣΟΚ υπέστη σοβαρό πλήγμα, και ο Ανδρέας Παπανδρέου κατηγορήθηκε πολιτικά για τον ρόλο του στη συγκάλυψη του σκανδάλου, αν και τελικά αθωώθηκε από το Ειδικό Δικαστήριο το 1992. Η λαϊκή δυσαρέσκεια, όμως, είχε ήδη διαμορφώσει το πολιτικό κλίμα και οδήγησε στην ήττα του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 1989, με την κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη να αναλαμβάνει την εξουσία.
