Όσα πρέπει να γνωρίζεις για τη σύνθεση, τον στίχο και την προστασία του τραγουδιού σου
📌 Μουσική = Δημιουργία. Δημιουργία = Δικαίωμα.
Όταν κάποιος γράφει ένα τραγούδι –είτε είναι η μουσική σύνθεση, είτε ο στίχος, είτε και τα δύο– δημιουργεί ένα πνευματικό έργο. Αυτό το έργο προστατεύεται από τον Νόμο 2121/1993, που είναι η βάση της ελληνικής νομοθεσίας περί πνευματικής ιδιοκτησίας.
🎶 Τι ακριβώς προστατεύει ο νόμος
Ο νόμος αναγνωρίζει δύο βασικές κατηγορίες δικαιωμάτων:
1. Ηθικά δικαιώματα
Αυτά είναι απαραχώρητα και αφορούν:
- Την αναγνώριση της πατρότητας του έργου (δηλαδή το όνομά σου να αναγράφεται ως δημιουργός)
- Την προστασία της ακεραιότητας του έργου (κανείς δεν μπορεί να το παραποιήσει χωρίς άδειά σου)
- Την δημοσίευση του έργου (αν, πότε και πώς θα κυκλοφορήσει)
2. Περιουσιακά δικαιώματα
Αυτά μπορούν να παραχωρηθούν ή εκχωρηθούν και περιλαμβάνουν:
- Την εκτέλεση του έργου (π.χ. συναυλίες)
- Τη ραδιοφωνική μετάδοση
- Την αντιγραφή και διανομή (CD, streaming, downloads)
- Τη διασκευή, μετάφραση ή μετατροπή του έργου
- Την εκμετάλλευση για εμπορικούς σκοπούς (π.χ. διαφήμιση, ταινίες)
🧾 Ποιος έχει τα δικαιώματα στο τραγούδι;
👉 Αν ένα τραγούδι έχει δύο δημιουργούς (έναν για τη μουσική και έναν για τους στίχους), τότε και οι δύο θεωρούνται συνδημιουργοί και έχουν ισοδύναμα δικαιώματα.
👉 Αν υπάρχει τρίτος που το ερμηνεύει (τραγουδιστής), δεν έχει πνευματικά δικαιώματα πάνω στο έργο, αλλά ενδέχεται να έχει συγγενικά δικαιώματα για την ερμηνεία του.
📅 Διάρκεια των δικαιωμάτων
Τα πνευματικά δικαιώματα διαρκούν:
- 70 χρόνια μετά τον θάνατο του δημιουργού (ή του τελευταίου επιζώντα δημιουργού σε έργα με περισσότερους)
- Μετά τη λήξη αυτού του διαστήματος, το έργο περνάει στο δημόσιο τομέα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ελεύθερα.
⚖️ Πώς κατοχυρώνεται ένα τραγούδι στην Ελλάδα;
Δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτα επίσημο για να έχεις δικαιώματα πάνω στο τραγούδι σου. Η προστασία είναι αυτόματη από τη στιγμή της δημιουργίας. Ωστόσο, για την απόδειξη της πατρότητας:
📌 Συνιστάται:
- Κατάθεση του έργου σε συμβολαιογράφο
- Αποστολή στον εαυτό σου με συστημένο γράμμα (χωρίς να το ανοίξεις ποτέ)
- Καταχώριση σε πλατφόρμες κατοχύρωσης, όπως η SafeCreative ή blockchain-based υπηρεσίες
- Καταγραφή σε Οργανισμό Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ)
🏛️ Οι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης στην Ελλάδα
🎧 ΕΔΕΜ (Ένωση Δικαιούχων Έργων Μουσικής)
Η βασική επιλογή για δημιουργούς μετά την κατάρρευση της ΑΕΠΙ. Διαχειρίζεται τα δικαιώματα μουσικοσυνθετών, στιχουργών και κληρονόμων.
📻 GEA – Grammo, Erato, Apollon
Αφορά κυρίως συγγενικά δικαιώματα ερμηνευτών, μουσικών και παραγωγών.
➡️ Οι ΟΣΔ φροντίζουν για:
- Την είσπραξη δικαιωμάτων από ραδιοφωνικούς σταθμούς, μαγαζιά, τηλεοράσεις, πλατφόρμες streaming
- Τη διανομή των ποσών στους δικαιούχους
- Την προστασία των δικαιωμάτων σε περιπτώσεις παραβίασης
💼 Τι γίνεται με τις δισκογραφικές εταιρείες;
Οι δισκογραφικές συνήθως διαχειρίζονται τα συγγενικά δικαιώματα του ηχογραφημένου έργου (το “master”), όχι τα πνευματικά. Συχνά ζητούν να έχουν μερικά ή πλήρη δικαιώματα εκμετάλλευσης του έργου μέσω συμβολαίων.
⚠️ ΠΡΟΣΟΧΗ: Πολλές φορές οι δημιουργοί παραχωρούν περισσότερα δικαιώματα απ’ όσα καταλαβαίνουν. Πάντα να συμβουλεύεσαι νομικό πριν υπογράψεις.
🌍 Τι ισχύει στο διαδίκτυο και στο YouTube;
- Όλα τα τραγούδια προστατεύονται και στο διαδίκτυο.
- Η χρήση μουσικής σε YouTube, TikTok, Instagram Reels χρειάζεται άδεια ή να ανήκει σε δημόσιο τομέα ή να υπάρχει άδεια Creative Commons.
- Οι πλατφόρμες έχουν συμφωνίες με ΟΣΔ ή εταιρείες διανομής και μοιράζουν τα έσοδα με βάση τα δικαιώματα.
⚖️ Παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων
Η παραβίαση αποτελεί ποινικό αδίκημα και αστικό αδίκημα. Ο δημιουργός μπορεί να διεκδικήσει:
- Αποζημίωση
- Διακοπή της παράνομης χρήσης
- Ποινική δίωξη του υπεύθυνου
Ποινές μπορεί να φτάσουν έως και:
- Φυλάκιση (έως 2 έτη)
- Πρόστιμο (έως 15.000 ευρώ)
📚 Συμπέρασμα
Η μουσική δεν είναι απλώς τέχνη, είναι και πνευματική ιδιοκτησία. Κάθε νότες, κάθε λέξη που γεννιέται από το μυαλό και την ψυχή ενός δημιουργού ανήκει στον ίδιο, και ο νόμος στέκεται δίπλα του.
🔐 Η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων δεν είναι απλώς νομική ανάγκη. Είναι αναγνώριση και σεβασμός στη δημιουργικότητα.
